Çocuklarda Takıntılar
Takıntı bir tür endişe bozukluğudur. Endişe kendini sinirli hissetme ve/veya korkma halidir ve endişe bozuklukları çocuklar ve yetişkinlerdeki en yaygın psikolojik sorundur. Takıntı sorununun temel özelliği aynı düşünce veya fikri defalarca düşünmektir ki, bunu genellikle bazı tekrarlayıcı davranışlar takip eder.Takıntı bozukluğu takıntılı düşünceler ve/ veya takıntılı davranışları kapsar. Takıntılı olmada ya takıntılı düşünceleriniz ya da takıntılı davranışlarınız olmasını beraberinde getirir, ama pek çok kişi her ikisine birden sahiptir. Takıntılı düşünceler düşünce, fikir, hayal veya şiddetli istekler iken , takıntılı davranışlar hareket halinde biçimi, ayinsi davranış veya takıntıyı daha iyi bir hale getirmek için yapılan zihinsel eylemlerdir.( aklınızdan yaptığınız şeyler saymak gibi) Takıntılı düşünceler tekrarlayıcıdır, anlamı tekrar tekrar meydana gelirler, ve endişe veya üzüntüye neden olurlar. Takıntılı davranışlar da tekrarlayıcı olma eğilimindedirler ve kişi genellikle takıntı konusunda kendini daha iyi hissetmek için davranış veya ayinsi işlemleri tekrar tekrar yapar.
Takıntıların Örnekleri ve Etkileri
Takıntılı çocuklar ve ergenler genellikle kendilerini takıntılı davranışları yapmaya zorlanmış hissederler ve davranışları yapmaya zorlanma duygusunu kontrol edemediklerini hissederler. Takıntılı davranışlar genellikle takıntılı düşüncenin neden olduğu gerilimi azaltmak için yapılır. Takıntılı davranışlar aynı zamanda kişinin kötü birşeyin olmasına ( örneğin, sevdiğiniz bir kişiyi korumak için belirli bir şekilde yürümek gibi) engel olacağını düşündüğü için yapılıyor olabilir. Bazen takıntılı davranışlar kendinin oluşturduğu, çok ayrıntılı kurallara ( örneğin alfabeyi sayarken kitaplarınızı en küçüğünden en büyüğüne doğru sıralamak) uygun olarak tamamlanan katı veya tekrarlayan eylemleri içerir. Pek çok kişi takıntılı davranışları niçin yaptıklarını açıklamakta zorluk çekerler. Çoğunlukla takıntılı davranışların bir mantığı olmadığını bilirler, ama onları yapma dürtüsü çok ,çok güçlüdür.Takıntıları olan çocukların vaka örneklerine bakalım.
ÖRNEK 1:ARDA, 12 YAŞINDA
TAKINTI: BULAŞMA TİPİ
Olay: Genel tuvaleti kullanma
Düşünce: Üzerlerinde tehlikeli mikroplar bulunduğu için klozet, sifon veya kapı kollarını tutamam. Belki de başka bir kişinin mikropları ile temas edip hasta olabilirim.
His: Çok ,çok endişeliDavranış: Elleri yıkama, ve sifonu çekme ve kapıyı açmak için kağıt havlu kullanma
ÖRNEK 2:YASEMİN , 13 YAŞINDA
TAKINTI: Simetri Tam Düzgün Görünüyor Tipi
Olay: Masaya bakmaDüşünce: Eşyalar düzensiz. Düzeltilmeleri gerekiyor.
His: Çok, çok rahatsızlık
Davranış: Herşey doğru olana kadar sıralama ve düzenleme,düzenlemeden ödev yapamam hatta uyuyamam.
ÖRNEK 3:KEREM, 15 YAŞINDA
TAKINTI: Dürüstlük
Olay: Çocukların oyun oynadığı parkın yanından geçme
Düşünce: Bu çocuklardan birine zarar verirsem veya cinsel organlarına dokunursam ne olur? Birisi benim düşüncelerimi bilirse ne olur? Bunu düşünmem, bunu yaptığım anlamına gelir mi? Bunu yapmak kadar kötü birşey midir?
His: Aşırı endişe
Davranış: Başı dört defa sağa doğru sallama, hızlı ve güçlü bir şekilde.”Bunu yaparsam düşüncelerim gerçekleşmez”
ÖRNEK 4:MEHMET ALİ, 11 YAŞINDA
TAKINTI: Dinsel tip
Olay: Karşısındaki kişiyle konuşma
Düşünce: Yanlış bir şey söylersem komik duruma düşerim, kimse bana gülmemeli, dalga geçmemeli,konuşmadan önce dua okursam daha iyi konuşacağım.
His: Aşırı endişe,korku
Davranış: Konuşmaya başlamadan ve karşısındaki kişi konuşurken dudaklarını kıpırdatarak dua okuma.Dua okurken karşıdakini dinleyememe
Yukarıda açıkladığımız döngüyü takip etmeyen takıntılara sahip olan çocuklar da bulunmaktadır. Örneğin, sıklıkla bir düşünce olmadan, takıntılı bir hayal mevcut olabilmektedir. 10 yaşındaki Ömer odalara girdiğinde heryerde çizgiler görmekteydi. Onun zihni sadece bu birleştirici çizgileri gördü ve her yerde olan bu çizgiler yüzünden dikkatini toplama ve berrak görme onun için zor olduğundan dolayı diğer şeyleri görme konusunda zorluk yaşadı. 15 yaşındaki Zeynep, belirli matematik formüllerine saplanıp kalıyordu, örneğin birbirine dik iki çizgi görme gibi, ve takıntılı bir şekilde birleştikleri/ kesiştikleri nokta ve bu noktanın nasıl iki ayrı çizginin parçası olarak, iki defa sayıldığını düşünmeye başlıyordu. Ömer ve Zeynep’in her ikisi içinde takıntılı davranışları onları dikkatlerini toplamaya ve çizgiler ve matematik formülleri üzerine yoğunlaşmaya ve doğru hissine ulaşana kadar üzerinde düşünmelerine neden oluyordu ve ancak bundan sonra ilişkilerini başka şeylere yönlendirebiliyorlardı.
Takıntıların Nedenleri
Takıntıya neyin neden olduğu açık değildir, ama beynin belirli bazı kısımlarının gereğinden farklı bir şekilde çalıştığı açıktır. Beynin yapısında hatalı birşey olmamasına rağmen, bazı değişik kısımlar arasında iletişim aksaklığı bulunmaktadır. Sonuç olarak beyin bir tür hıçkırığa yakalanmaktadır ve siz de aynı düşünceye - ki buda takıntıdır – saplanıp kalmaktasınız.
Takıntılarla Birlikte Görülen Diğer Sorunlar
Takıntısı olan çocuklar arasında depresyon gibi bir başka endişe bozukluğu ve/veya duygudurum bozukluğu halinin eşlik etmesi sık rastlanan bir durumdur. Takıntısı olan çocuk ve gençlerin %50 – % 70 kadarında aynı zamanda bir başka psikolojik bozukluk da bulunmaktadır. Büyük çoğunlukla başka bir endişe bozukluğu, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu veya duygu durum bozukluğu bulunabilir. Amaç takıntıyı tedavi ederken diğer bozukluğu da tedavi etmektedir. Genellikle takıntı iyileşme gösterdiğinde diğer endişe veya duygu durum bozukluğu da iyileşme gösterecektir.
